Afvallen, gezond eten en diëten; een miljardenindustrie die altijd in beweging is. Het is niet voor niets dat wij als Nederlanders jaarlijks meer dan €3miljard uitgeven aan de laatste trends omtrent leefstijl. Er zijn leefstijlcoaches in overvloed, personal trainers concurreren hevig en de straten overspoelen met hardlopers, wandelaars en fietsers. Maar als we heel eerlijk zijn, werkt het wel? Doen we wel het juiste? Zien we een dalende trend in het aantal gevallen van overgewicht en andere leefstijl gerelateerde aandoeningen als Obesitas en Diabetes type 2? Het antwoord is simpelweg nee.

In dit artikel ga ik je precies vertellen wat daar de oorzaak van is en wat er fundamenteel mis is met de manier waarop we tegenwoordig eten. Ik bewapen je binnen 5 minuten met de (misschien schokkende) feiten en strategieën waarmee gezond leven en afvallen makkelijker en leuker wordt dan je ooit had durven dromen. Klaar voor? Let’s go!

‘Eet minder, beweeg meer’. Dat is wat je in 98% van de gevallen te horen krijgt als je af wil vallen. Het zou de doorslaggevende theorie zijn die ons binnen no-time en voor eens en altijd van de overtollige kilo’s moet verlossen.

Je zou minder calorieën (energie) binnen moeten krijgen dan dat je op een dag verbrandt. In eerste instantie klinkt het ontzettend logisch, maar als we kijken naar hoe het lichaam echt werkt dan bevat deze methode maar weinig gegronde feiten (en resultaten).

Als je minder moet eten om af te vallen, dan betekent het dus automatisch dat overgewicht wordt veroorzaakt door ‘te veel’ eten. Er komt meer energie binnen dan dat je verbrandt en dit zou dan direct worden opgeslagen als lichaamsvet.

Deze kortzichtige theorie houd geen rekening met het feit dat, zoals alle andere processen in het lichaam, ons lichaamsgewicht wordt gereguleerd door hormonen. Er is niets in ons lichaam dat calorieën kent en er is niets in ons lichaam dat meet of bijhoudt hoeveel calorieën er binnen komen. Het enige dat ons lichaam kent zijn hormonen en hormonale reacties op wat we eten.

Een calorie is simpelweg een eenheid voor energie, net zoals een meter dat is voor afstand. Een blok hout bevat calorieën en het proces tijdens de verbranding in de haard is bijna gelijk aan de verbranding van voedsel in ons lichaam. In beide gevallen worden calorieën verbrandt voor energie en daarbij komt warmte vrij.

Ik kan je met 100% zekerheid zeggen dat wanneer je 10.000 calorieën aan hout eet, je geen grammetje aankomt (niet proberen, smaakt wat droog). Dit komt door het feit dat wanneer je hout ‘eet’ er geen hormonale reacties op gang komen. Het passeert het verteringsstelsel en komt er weer uit als een blok hout. Hieruit kunnen we de conclusie trekken dat niet iedere calorie hetzelfde is, iets wat volgens de ‘minder eten, meer bewegen’ theorie wel zo zou zijn. Zo lang je namelijk maar minder eet dan dat je verbrandt dan zou je af moeten vallen.

Ons lichaam heeft miljoenen jaren lang overleefd in de natuur. In 99,9% van deze lange tijd was voedsel schaars en moesten we alles doen om in leven te blijven. Als ons lichaam hier niet voor gemaakt zou zijn dan waren jij en ik hier allebei niet meer geweest. In deze periode kwam het vaak aan op het verbranden van lichaamsvet voor energie. De enige simpele functie van overtollig lichaamsvet is om te verbranden voor energie in tijden van voedselschaarste. Ieder van ons heeft genoeg lichaamsvet om weken te overleven zonder eten.

In tijden dat er minder of ‘te weinig’ eten is dan past het lichaam zich hier op aan. Als het evenveel energie zou verbruiken als in tijden dat er genoeg eten is, dan zou de dood snel volgen. Lichaamsvet verdwijnt als sneeuw voor de zon en uiteindelijk worden ook de spieren en organen (proteïnen) verbrandt.

Ons lichaam is simpelweg veel slimmer dan dat. De wetenschap laat zien dat wanneer er 40% minder energie (calorieën) binnen komt, het lichaam al binnen enkele dagen tot weken ‘op slot’ gaat en veel efficiënter met de binnenkomende energie om gaat. Het verlaagt de verbranding en afvallen wordt zo ontzettend moeilijk. Dit is een oer-oud en extreem effectief overlevingsmechanisme dat er voor heeft gezorgd dat wij lange tijden van voedselschaarste hebben overleefd.

De verbranding kan zo ver omlaag komen dat het er vanzelf weer voor zorgt dat het lichaamsgewicht terug omhoog komt. Verbrandde het lichaam eerst 2000 calorieën per dag, dan kan dat al snel terug gaan naar 1300 calorieën of lager. 

Zo kunnen mensen op een dieet laag in calorieën best 15 of 20 kilogram afvallen, maar onderzoek laat zien dat in 100% van de gevallen de dagelijkse verbranding daalt tot ver onder wat het lichaam daadwerkelijk verbrandt. Dit resulteert er vrijwel altijd in dat het verloren gewicht bijna net zo snel weer terug komt. De reactie op het stagnerende gewichtsverlies is vaak ‘nog minder eten’.

Afvallen gaat tegen de natuur in en het lichaam doet er alles aan om een goed en gezond lichaamsgewicht te behouden. Eindeloos afvallen betekent uiteindelijk de dood.

Dit verklaart waarom meer dan 90% van de ‘afvallers’ binnen 3 jaar tijd hun verloren gewicht weer terug krijgen.

Buiten dat het lichaam op slot gaat en de verbranding vrijwel altijd daalt tijdens een ‘laag in calorieën dieet’, spelen er nog meer processen die het zo goed als onmogelijk maken om af te vallen en je dieet vol te houden.

Je verbranding gaat omlaag waardoor je het koud krijgt, je krijgt minder energie (minder eten = minder energie, een lagere verbranding = minder energie), je raakt geërgerd en hebt de hele dag honger. Je lichaam maakt hormonen aan die je vertellen op zoek te gaan naar eten. Je kunt alleen nog maar aan eten denken, tot dat moment dat je in de koelkast belandt (schuldgevoel aanwezig).

Zoals misschien wel langzaam duidelijk begint te worden zit ons lichaam veel complexer in elkaar dan dat de ‘minder eten, meer bewegen’ theorie voordoet. De strijd tegen honger, weinig energie en de hormonen wordt vrijwel altijd verloren.

Blijvend afvallen is op die manier bijna onmogelijk en dat laat zich zien in de cijfers. Al jaren lang wordt deze ‘minder eten, meer bewegen’ theorie voorgeschoteld en toch blijft het aantal gevallen van overgewicht, Obesitas en Diabetes type 2 exponentieel stijgen.

Calorieën komen voor in de vorm van eiwitten, vetten en koolhydraten. Echter is niet iedere calorie hetzelfde. Een calorie vet brengt een hele andere hormonale reactie op gang dan een calorie koolhydraten. En een calorie eiwitten brengt weer een hele andere hormonale reactie op gang dan een calorie vet of koolhydraten.

Het is nou precies de hormonale reactie die het lichaam vertelt wat er met de binnenkomende energie moet gebeuren. Dit heeft NIETS te maken met het aantal calorieën.

Insuline is het hormoon dat de opslag van brandstof reguleert. Het bepaalt of binnenkomende energie uit een maaltijd wordt verbrandt voor energie, wordt opgeslagen als glucose of wordt opgeslagen als lichaamsvet. Insuline wordt aangemaakt door de alvleesklier en het functioneert als een sleutel voor de lichaamscellen. Het geeft een seintje aan de cellen om de deur te openen zodat glucose (gewonnen uit koolhydraten en suikers) opgeslagen kan worden om later te verbruiken voor energie. Dit is een volkomen natuurlijk en gezond proces.

Het volgende wordt pas echt interessant. De cellen hebben maar een maximale capaciteit om glucose op te slaan. Zitten de cellen vol, dan zorgt insuline er voor dat de overige glucose wordt opgeslagen als lichaamsvet. Dit proces is simpelweg onmogelijk zonder het hormoon insuline.

Insuline is het hormoon dat ons lichaamsgewicht reguleert en het is met een paar kleine ‘hulp hormonen’ de enige die er voor kan zorgen dat er lichaamsvet wordt opgeslagen.

Insuline wordt veel aangemaakt bij het eten van (bewerkte) koolhydraten, vele malen minder bij het eten van eiwitten en weinig tot niet bij het eten van vetten. Gaat er een belletje rinkelen?

Wanneer het insulinelevel hoog is (na een maaltijd) dan zit het lichaam in opslagmodus. Wanneer het lichaam in opslagmodus verkeert en het lichaamsvet opslaat, kan het geen lichaamsvet verbranden. Wanneer de glucose uit het bloed is gehaald en in de cellen is gepompt (of om is gezet naar lichaamsvet) dan daalt het insulineniveau. Dit is een teken voor het lichaam dat het opgeslagen brandstof kan gebruiken voor energie. Het verkeert dan in ‘verbrandingsmodus’. Als het insulineniveau in het lichaam constant hoog is dan is het dus onmogelijk om lichaamsvet te verbranden, ook niet wanneer er maar 1000 calorieën worden gegeten.

Glucose is de voornaamste en makkelijkste brandstof voor het lichaam. Als de glucose op dreigt te raken dan gaat het steeds meer lichaamsvet verbranden voor energie. Hoe langer je niet eet (en er dus geen nieuwe glucose binnen komt), des te lager het insulineniveau en des te meer lichaamsvet wordt verbrandt. Na ongeveer 20 uur niet eten is alle glucose verbrand en draait het lichaam volledig op de energie die het verkrijgt uit lichaamsvet. 

Belangrijk om te weten is dat dit pas mogelijk is wanneer het insulineniveau in het bloed laag is. Zo lang er veel insuline aanwezig is, is het onmogelijk voor het lichaam om energie vrij te maken uit lichaamsvet. Dit proces gaat dus pas een paar uur na de laatste maaltijd van start.

In de jaren ’70 aten mensen maximaal 3 keer per dag, tegenwoordig eten we gemiddeld 9 keer per dag! Er is tegenwoordig altijd en overal eten te verkrijgen. Op iedere hoek van de straat is een restaurant te vinden en via thuisbezorgd staat je favoriete maaltijd binnen 45 minuten op tafel.

Erg makkelijk, maar niet zonder gevolgen. Ons ‘dieet’ bestaat tegenwoordig voor 65%/70% uit (bewerkte) koolhydraten en suikers. Dit zijn voedingsstoffen die we miljoenen jaren maar weinig hebben gegeten. Aten we ze wel, dan was het in de natuurlijk vorm van fruit, bosbessen of groenten.

De vele koolhydraten en suikers in combinatie met vele eetmomenten zorgen voor constante hoge insulinepieken. Het lichaam zit de hele dag door in ‘opslagmodus’ en krijgt nooit de kans om de opgeslagen glucose en het lichaamsvet te verbranden voor energie.

Hoe kan je überhaupt vet verbranden als je lichaam de hele dag eten krijgt?

Je weet nu dat overgewicht wordt veroorzaakt door insuline. De enige weg naar minder lichaamsvet en dus minder overtollige kilo’s is het ‘beïnvloeden’ van insuline. Klinkt moeilijk, is extreem makkelijk.

Je weet dat (bewerkte) koolhydraten en de vele eetmomenten zorgen voor constante insulinepieken. Wat is dan de oplossing? Minder (bewerkte) koolhydraten eten en je eetmomenten reduceren, that’s it! Je hoeft absoluut niet ‘minder’ te gaan eten. De kans is groot dat je dat al veel te lang hebt gedaan. 

Focus je op 3 grote maaltijden per dag die voornamelijk bestaan uit vetten en eiwitten. Eet je er wel koolhydraten bij dan doe dit in natuurlijke, onbewerkte vorm. Zo voorkom je constante hoge insulinelevels en kan je lichaam eindelijk aanspraak maken op de vetreserves.

Het is heel simpel; veel insuline betekent veel lichaamsvet. Weet jij de productie van insuline te minderen en te controleren dan staat er niets meer in de weg om eindeloos veel kilo’s af te vallen.

De vele kunstmatige oplossingen die tegenwoordig in het leven worden geroepen zijn absoluut onnodig en hebben maar weinig invloed op ons lichaamsgewicht. We tellen punten bij Weight Watchers, houden dagelijks calorieën bij , gaan voor de 10.000 stappen, krijgen voedingsschema’s voorgeschreven en betalen vele honderden zo niet duizenden euro’s aan personal trainers, diëtisten en voedingscoaches om van de overtollige kilo’s af te komen.

Dit is volkomen onnodig als je de hier boven beschreven strategieën volgt en weet te implementeren in je eigen leefstijl. Dit komt dicht in de buurt van de manier van eten die mensen miljoenen jaren lang hebben gevolgd. Het bestond vooral uit vetten en eiwitten van dierlijke producten en zo af en toe wat koolhydraten uit fruit, groenten en noten.

Zij hoefden geen calorieën te tellen, hadden geen stappentellers, geen voedingsschema’s en ze werden ook niet gecoacht door een personal trainer. Zij waren gezonder, overgewicht was zeldzaam,  ze zagen er gespierder uit en waren vele malen fitter dan dat de meeste mensen vandaag de dag zijn.

Afvallen zonder dieet is makkelijker dan ooit als je weet hoe het lichaam vet opslaat. Zonder insuline is dit simpelweg onmogelijk.

Ik ben de laatste die je gaat vertellen om niet te sporten. Lichaamsbeweging heeft echter weinig directe invloed op het verbranden van lichaamsvet. Hoe meer je beweegt, des te meer calorieën het lichaam verbrandt. Ga je hier ook nog eens ‘minder calorieën’ bij eten dan wordt het gat tussen binnenkomende energie en uitgaande energie zo groot dat de verbranding snel op slot gaat.

Daarnaast maakt het lichaam hormonen aan die je vertellen meer te gaan eten. Vooral na een zware sportsessie merk je dat je bijna oneindig kunt eten. De verloren energie wordt gecompenseerd door meer honger en dus meer eten. Dit kun je best een paar dagen proberen te negeren, op de lange termijn is dit echter vrijwel onmogelijk.

Dr. Benjamin Bikman Phd, een zeer gewaardeerde wetenschapper en Best Selling Author van het boek ‘Why We Get Sick’, zei; Minder eten en daarnaast meer bewegen is de ultieme cocktail om je verbranding binnen no-time op slot te gooien.

Betekent het dat je niet hoeft te sporten? Absoluut niet! Sporten is extreem gezond en draagt bij aan een goede insulinegevoeligheid van de spieren. Sommige mensen gaan echter extreem weinig eten en extreem veel sporten, dit resulteert vrijwel nooit in gewichtsverlies. Misschien de eerste twee weken, maar daarna stagneert het gewichtsverlies of klimt het gewicht weer vrij snel omhoog.

Zorg iedere dag voor wat lichaamsbeweging. Een flinke ronde wandelen, krachttraining, hardlopen, fietsen, zwemmen, tennissen etc. zijn allemaal erg goed en dragen indirect bij aan een betere verwerking van insuline.

Let wel op dat je verbranding op gang blijft door genoeg (vetten en eiwitten) te eten. Je weet nu dat overgewicht door ‘te veel’ eten niet bestaat. Je kunt alleen lichaamsvet aankomen door te veel van het verkeerde te eten.

Afvallen en veranderingen in de leefstijl worden vaak gezien als straf of als ‘niet leuk’. De reden hiervoor is dat het bijna altijd geassocieerd wordt met strenge diëten, voedingsschema’s, minder eten, sociale disconnectie en uren in de sportschool. 

Dit is naar mijn mening compleet onnodig. Door een paar simpele, fundamentele aanpassingen in je leefstijl kun je een gezond, strak en energiek lichaam verkrijgen en onderhouden zonder ooit nog op dieet te hoeven, calorieën te tellen, voedingsschema’s te volgen of etentjes en andere uitjes te laten schieten omdat je ‘op dieet bent’.

Afvallen met gezond en vooral lekker eten is makkelijker en laagdrempeliger dan je denkt zodra je precies weet hoe het lichaam werkt en hoe jij simpele strategieën toe kunt passen zodat overtollige kilo’s tot het verleden behoren en je op een leuke manier een fit, slank en energiek lichaam kunt creëren. Ik kan je op voorhand zeggen; je wil nooit meer anders!